Tekening Van Een Vogel

Dunnock, Prunella modularis - Heggenmussen (Prunellidae)

De heggenmus is een van de meest voorkomende broedvogels van ons land, maar toch bij velen onbekend. Dit komt door zijn verborgen bestaan in en onder struiken en heggen. Heggenmussen vliegen niet vaak en scharrelen vooral over de grond om voedsel te zoeken.

Herkenning

De heggenmus heeft een onopvallend bruingrijs verenkleed. De tekening van de rug lijkt veel op die van een huismus, waarbij de heggenmus vooral te herkennen is aan de blauwgrijze kop en borst en de spitse snavel. Is vaak op de grond te vinden, waar heggenmussen als een muis op zoek zijn naar voedsel. In het voorjaar zingt het mannetje al vroeg vanaf de top van een struik of boom.

Geluid

Helder, metalig liedje.

Zang
Roep
Roep in trektijd

13-14,5 cm

Deze soort lijkt op:

Mijn tuin een vogelparadijs

Doe gratis de Postcode Vogelcheck en ontdek welke vogels in jouw buurt leven, en ontvang van Vogelbescherming makkelijke en praktische tips. Ook voor vlinders en vleermuizen kun je aan de slag. Doet u mee?

Doe de Postcode Vogelcheck

Leefwijze

Broeden

Broedt van eind april tot in augustus. Heeft jaarlijks twee, soms drie legsels met elk 3-6 eieren. Broedduur 11-13 dagen. Heggenmussen hebben een bijzonder liefdesleven, waarbij zowel de mannetjes als de vrouwtjes meerdere partners kunnen hebben. Het is ook geen uitzondering dat meerdere mannetjes helpen om de jongen uit een nest groot te brengen. Het nest wordt zelden hoger dan op 2 meter gemaakt in een heg of struik. De jongen zitten 11-13 dagen op het nest en worden 14-17 dagen na het uitvliegen door de ouders gevoerd.

Leefgebied

Heggenmussen zijn gebonden aan plekken met struiken en heggen. Dit kan op allerlei terreinen zijn, zoals bossen, houtwallen, tuinen, parken en kleinschalige landbouwgebieden. Ze komen dan ook in het hele land voor als broedvogels, hoewel zij in de grote open landbouwgebieden in Groningen en Friesland ontbreken. Het talrijkst zijn heggenmussen in steden en dorpen, waar zij veelvuldig voorkomen in tuinen.

Voedsel

Op het menu staan insecten, spinnen en andere kleine bodemdiertjes, die ze scharrelend op de grond bij elkaar zoeken. In de winter vullen zij dit aan met kleine zaden.

Vogeltrek

De Nederlandse heggenmussen zijn voornamelijk standvogel, maar in de winter groeit de populatie met vogels uit Scandinavië en noordelijk Duitsland. Een deel trekt door richting Frankrijk, maar een groot deel blijft ook in ons land. In het najaar is de doortrek vooral te merken in het binnenland. Trekt zowel 's nachts als overdag. Vliegt hoog, in zeer losse groepen.

Een tikkie voor tuinvogels

Geniet u van tuinvogels in uw omgeving? Ze bezorgen ons plezier en blijven ons verwonderen. Toch is hun aanwezigheid niet vanzelfsprekend. Veel vogels hebben het moeilijk of dreigen zelfs uit ons land te verdwijnen. Help ook mee met een eenmalige gift via Tikkie.

Geef voor tuinvogels

Verspreiding en aantal

zeer talrijke broedvogel | jaarrond aanwezig | doortrekker en wintergast in zeer groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

In de 20ste eeuw nam het aantal heggenmussen in ons land flink toe, doordat het oppervlak aan tuinen sterk groeide door de verstedelijking. Momenteel is de populatie stabiel, waarbij schommelingen vooral worden veroorzaakt door erg koude winters.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen	175.000-225.000 (in 2013-2015)
Geschat maximum aantal overwinteraars	300.000-600.000 (in 2013-2015)
Doortrekkers	200.000-1.000.000 (in 2008-2012)

Bron: Sovon Vogelonderzoek Nederland

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Is veel aanwezig in tuinen. Zingt al zeer vroeg in het voorjaar wanneer de bomen nog kaal zijn (begin februari).

In Europa

Een echte Europeaan, afgezien van een kleine populatie in Aziatisch Turkije en in Iran. Heggenmussen komen vooral voor in Midden- en Noord-Europa.

Meer informatie

BirdLife International

Bescherming

De heggenmus profiteert van de verstedelijking, vooral van de hoeveelheid tuintjes die dit fenomeen heeft opgeleverd. Een eeuw geleden was de heggenmus namelijk nog een schaarse soort, die vooral leefde in bossen en (geriefhout)bosjes. De trend van het verstenen van tuinen doet de heggenmus echter geen goed.

Wat wij doen

Vogelbescherming promoot het vogelvriendelijk inrichten van tuinen, want in een tuin met enkel tegels en schuttingen kunnen heggenmussen (en andere tuinvogels) niet terecht. Hiervoor onderhouden wij onder meer ook een netwerk van vrijwillige Tuinvogelconsulenten, die een persoonlijk advies op maat kunnen geven om uw tuin nog vogelvriendelijker te maken.

Vogels Dichterbij

Leer de bekendste tuinvogels beter kennen met Vogels Dichterbij. Dit gratis magazine staat boordevol mooie foto's over vogels kijken en met veel praktische tips over vogels voeren, nestkastjes en vogelvriendelijke tuinen. Bestel Vogels dichterbij meteen en ontvang aantrekkelijke korting op leuke producten

Bestel Vogels Dichterbij

Wet- en regelgeving

De heggenmus is een beschermde inheemse diersoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn heggenmussen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de heggenmus is in Nederland geregeld in de Wet natuurbescherming.

Algemene regels

De Wet natuurbescherming bevat een aantal verboden handelingen die van toepassing zijn op alle inheemse vogels. Deze verboden gelden in heel Nederland. De wet verbiedt:

het opzettelijk doden of vangen van vogels (artikel 3.1 lid 1);
het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten, rustplaatsen en eieren van vogels, of het wegnemen van nesten (artikel 3.1 lid 2);
het rapen en onder zich hebben van eieren van vogels (artikel 3.1 lid 3);
het opzettelijk storen van vogels (artikel 3.1 lid 4);
het bezit, het vervoer en de handel in vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan (artikel 3.2).

Overtreding van deze verboden is een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De verboden worden ook bestuursrechtelijk gehandhaafd. Uitzonderingen op de verboden zijn opgenomen in de wet en de bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) om onder strikte voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Bijzondere regels

De Wet natuurbescherming biedt gedurende het broedseizoen bescherming in heel Nederland aan de nesten van de heggenmus, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen op grond van de Wet natuurbescherming.

Meer weten?

Juridische bescherming van vogels
Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
Soortendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)